“
از آنجایی که بیو تکنولوژی علمی گسترده است قاعدتا انواع تجارت در این حوزه متفاوت است. گاهی اوقات می توان علم به دست آمده از مطالعات را معامله کرد که در این صورت تحت قالب موافقتنامه تریپس قرار می‌گیرد. اما گاهی اوقات هم در محصولات کشاورزی اصلاحاتی انجام می‌دهند تا مغذی تر شوند که معاملات این نوع کالاها در عرصه بین‌المللی تحت موافقتنامه گات و موافقتنامه کشاورزی قرار می‌گیرد و همین طور باید توجه کرد که این محصولات ارتقاء یافته ممکن است بر اساس موافقتنامه اقدامات بهداشتی و بهداشت گیاه و همین طور موافقتنامه موانع فنی بر سر راه تجارت هم، مورد ارزیابی قرار گیرند تا بتوانند مجوز ورود به کشورهای دیگر را بگیرند.
ب: فناوری اطلاعات: [۳۳۰]
فناوری اطلاعات به مطالعه، طراحی، توسعه، پیاده‌سازی، پشتیبانی یا مدیریت سیستم‌های اطلاعاتی مبتنی بر رایانه، خصوصاً برنامه های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری رایانه می‌پردازد. به طور کوتاه، فناوری اطلاعات با مسائلی مانند استفاده از رایانه های الکترونیکی و نرم افزار سروکار دارد تا با تبدیل ،ذخیره، حفاظت، پردازش، انتقال و بازیابی اطلاعات، به شکلی مطمئن و امن انجام پذیرد.[۳۳۱]
فناوری اطلاعات، تغییراتی را در ارائه خدمات بهداشتی ایجاد کرده و پتانسیل آن را دارد که عرضه فرامرزی خدمات پزشکی و بهداشتی را تقویت کند. همچنین این علم در حال حاضر امکان ارائه خدمات پزشکی و درمان بیماری‌ها را در فراسوی مرزها را به وجود آورده است. به عنوان مثال، یک بیمار ممکن است در یک مرکز مجهز به ارتباط ویدیویی، توسط یک مشاور پزشکی در کشوری دیگر دیده شود.[۳۳۲]
همان طور که گفته شد، با پیشرفت این علم، ارائه خدمات بهداشتی از راه دور(عرضه فرامرزی) امکان پذیر شده است. این امر موجب رونق تجارت خدمات از طریق ویدیو و … شد و موجب شد نه تنها کمک به سزایی به سلامت و بهداشت عمومی جوامع مختلف شود، بلکه تجارت در این زمینه هم شکوفا شود.لازم به ذکر است همان طور که توضیح داده شد، عرضه فرامرزی یکی از انواع ارائه خدمات در موافقتنامه گاتس بود و قاعدتا این نوع ارائه خدمات پزشکی که ماهیت تجاری هم دارند، تحت موافقتنامه گاتس مورد بررسی قرار می گیرند.
ج-طب سنتی[۳۳۳]:
“به مجموعه تمامی علوم و تجربیات نظری و عملی شامل کلیه اقدامات بهداشتی، رویکردها، اطلاعات و باورهایی که به اشکال مختلف دارویی، برای حفظ سلامتی و همچنین پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری‌ها به کار می‌روند و به صورت گفتاری یا نوشتاری از نسلی به نسل دیگر در یک منطقه جغرافیایی انتقال می‌یابند و همچنین قابلیت روزآمد شدن با حفظ چهارچوب های اساسی را دارا می‌باشد طب سنتی گفته می شود.” [۳۳۴]
دانش گیاهان دارویی و خواص درمانی آن ها در طول قرن ها شکل گرفته است. بخش بزرگی از جمعیت جهان در کشورهای درحال توسعه، همچنان به گیاهان دارویی تکیه دارند، همچنین تقاضا در میان مردم کشورهای صنعتی راجع به داروهای گیاه در حال رشد است، که این امر موجب کمک به رشد تجارت بین‌المللی داروهای گیاه می شود.[۳۳۵] در اکثر کشورهای توسعه یافته، طب سنتی در ابعاد مختلف تحت حمایت دولت قرار گرفته و سهم خوبی از تامین سلامت مردم در سیستم سلامت کشور بعهده گرفته است .طب سنتی در چین ۴۰ درصد خدمات بهداشتی- درمانی در این کشور را به عهده دارد.پوشش بیمه های هزینه ی درمان ، دارو و خدمات طب سنتی در ژاپن ، کره و ویتنام به صورت کامل است و در کشورهای آلمان استرالیا نروژ ، انگلستان، کانادا و آمریکا قسمتی از این هزینه ها توسط سازمان های بیمه پرداخت می شود.[۳۳۶]
تجارت جهانی گیاهان با ارزش دارویی سالانه ۱٫۳ میلیارد دلار در سال ۱۹۹۶ تخمین زده شده است، که این تجارت در هر سال حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد در حال رشد است. همین ارزش بالای اقتصادی موجب شد در موافقتنامه تریپس، در مورد دوم بند ۳ ماده ۲۷[۳۳۷] هم برای محصولات و شیو های درمان طب سنتی در صورت تحقق شرایط اختراع، حق اختراع قائل شوند تا از این طریق از آن حمایت کنند. در سال ۲۰۰۰ در کارگروهی در سازمان بهداشت جهانی ،حق مالکیت فکری این دانش مورد بحث قرار گرفت.[۳۳۸] کار های دیگری در این زمینه توسط سازمان وایپو پیگیری می شود تا به حفاظت از دانش پزشکان سنتی، از طریق مالکیت فکری کمک کند.[۳۳۹]
فصل چهارم : حل و فصل اختلافات موضوعات تجاری ، بهداشتی
در تعاملاتی که بین چند دولت یا سازمان یا اشخاص حقیقی و حقوقی ایجاد می شود ممکن است راجع به موضوعاتی اختلافاتی ایجاد شود که لازمه ی بقای تعاملات رفع اینگونه اختلافات است . قاعدتا در عرصه تعاملات تجاری ، بهداشتی هم اینگونه اختلافات ایجاد شده و در آینده هم ایجاد خواهند شد که این امر لازمه ی وجود مرجعی برای حل اینگونه اختلافات را نشان می‌دهد. در این راستا تلاش می‌کنیم نحوه حل و فصل اینگونه اختلافات را در این فصل مورد بررسی قرار دهیم.
بخش اول: مرجع صالح رسیدگی به اختلافات تجاری بهداشتی
در ابتدای بحث باید بیان شود که برای حل اختلافات موضوعات تجاری ، بهداشتی قواعد حل و فصل سازمان تجارت جهانی حکم فرماست زیرا سازمان تجارت جهانی تنها سازمانی است که می‌تواند قوانین خاص خود را اعمال کند. نظام حل و فصل اختلافات سازمان تجارت جهانی زمانی استفاده می شود که کشورهای مختلف تفاسیر متفاوتی از مفاد توافقنامه های سازمان تجارت جهانی داشته باشند.[۳۴۰]
حال ممکن است این سوال ایجاد شود که چرا این اختلافات در سازمان بهداشت جهانی و یا هیاتی مشترک مابین دو سازمان بررسی نمی شود؟ در جواب باید گفت که سازمان بهداشت جهانی هیچگونه رکن حل و فصل اختلافاتی را پیش‌بینی نکرده است و در ماده ۹ اساسنامه سازمان بهداشت جهانی[۳۴۱] تنها از سه رکن نام برده که هیچکدام صلاحیت حل و فصل اختلافات را ندارند. این امر احتمالا به این دلیل بوده است که در موضوعاتی صرفا بهداشتی کمتر اختلاف ایجاد می شود. این در حالی است که در اختلافات تجاری، بهداشتی مناقشات بر سر این موضوع است که تجارت بخاطر استانداردهای بهداشتی محدود شده است و مشکل اصلی به دلیل محدودیت تجاری است. بنابرین سازمانی باید به این اختلافات رسیدگی کند که موضوعات تجاری در صلاحیت آن است. عملا هم همین گونه است و کشورها بر سر میزان محدودیت تجارت و سطح استانداردها دچار اختلاف می‌شوند و رکن حل و فصل اختلافات سازمان تجارت جهانی وجود و یا میزان محدودیت تجاری بر اساس خطر تهدید کننده را مورد بررسی قرار می‌دهد.
“
